Tədqiqatçılar xəstənin fikirlərini real vaxt rejimində ispan və ingilis dillərinə çevirən süni intellekt (Sİ) sistemi hazırlayıblar.
Qaynarinfo xəbər verir ki, mayın 20-də Nature Biomedical Engineering jurnalında dərc edilən bu tapıntılar beynin nitqi necə emal etdiyini başa düşməkdə yeni zəmin yaradır və ünsiyyət pozğunluğu olan insanlarda çoxdilli nitqi bərpa edən cihazlara gətirib çıxara bilər.
Davisdəki Kaliforniya Universitetindən nevroloq Sergey Staviski qeyd edir ki, tədqiqat nitqin bərpası üçün neyroprotezlərin inkişafında mühüm addım olub. O vurğulayıb ki, tədqiqatın yalnız bir xəstənin iştirakı ilə aparılmasına baxmayaraq, nəticələr gələcəkdə bu strategiyanın uğurla tətbiq oluna biləcəyini göstərir.
Tədqiqatda Panço kimi tanınan xəstə 20 yaşında insult keçirib və bədəninin çox hissəsi iflic olub, nitqini itirib. Otuz yaşlarında o, insultun uzunmüddətli təsirlərini öyrənmək üçün Kaliforniya Universitetində, San-Fransiskoda neyrocərrah Edvard Çanqın eksperimentinin bir hissəsi olub. 2021-ci ildə Çanq komandası sinir fəaliyyətinin qeydə alınmasına və ekranda sözlərə çevrilməsinə imkan verən Pançonun korteksinə elektrodlar yerləşdirib.
Tərcümə edilə bilən ilk cümlə ingilis dilində "Mənim ailəm yaxınlıqdadır” cümləsi olub. Bununla belə, Panço üçün ispan dili doğma və daha mənalı olaraq qalır. Dil identikliyinin vacibliyini anlayan komanda Pançonun iki dildə danışmaq cəhdlərini deşifrə edə bilən süni intellekt sistemi hazırlayıb. Layihəyə aspirant Aleksandr Silva rəhbərlik edib.
Təcrübələr zamanı Panço 200-ə yaxın sözü tələffüz etməyə çalışıb ki, onların hər biri özünəməxsus sinir nümunəsi təşkil edib. İspan və İngilis dili modullarından ibarət Sİ sistemi bu nümunələri təhlil edib. Hər bir modul sinir nümunələri və kontekst əsasında ən çox ehtimal olunan sözü seçib.
Sistem ispan və ingilis dilini 88% dəqiqliklə ayırd edə və ifadələri 75% dəqiqliklə deşifrə edə bilib. Zaman keçdikcə Panço mənalı söhbətlər edə biləcəkdi. Bu nəticələr, hər iki dil fəaliyyətinin beynin eyni bölgəsində meydana gəldiyini, fərqli dillərin beynin müxtəlif hissələrini aktivləşdirdiyini iddia edən əvvəlki araşdırmalara zidd olduğunu göstərib.
Maraqlıdır ki, Pançonun yeni dillərə beyin reaksiyaları ingilis dilini daha gec öyrənməsinə baxmayaraq, ikidilli mühitdə böyüyən uşaqların beyin reaksiyalarına bənzəyib. Bu, müxtəlif dillərin ümumi nevroloji xüsusiyyətləri paylaşdığını göstərir.
Tədqiqatda iştirak etməyən Yaponiyanın Dokkyo Tibb Universitetinin nevroloqu Kenji Kansaku, növbəti addımın Mandarin və ya Yapon kimi fərqli artikulyasiya xüsusiyyətlərinə malik dilləri öyrənmək olacağını söyləyib. Silva həmçinin ünsiyyəti mümkün qədər təbii etmək üçün "kod dəyişdirmə" və ya eyni cümlə daxilində dilin dəyişdirilməsini araşdırmağı planlaşdırır.
Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin!
Son Əlavə