2011-ci il fevralın 11-də Misirdə Hüsnü Mübarək postundan istefa verəndə artıq Tunisdə inqilab qələbə çalmışdı. Artıq necə deyərlər, ox yaydan çıxmışdı, etiraz dalğası ərəb ölkələrinə yayılırdı.
Bu mənada, etirazların Liviyaya sıçraması gözlənilməz olmadı. Fevralın 15-də Liviya hüquq-mühafizə orqanları ölkənin ikinci böyük şəhəri Benqazidə hüquq müdafiəçisi Fateh Turbeli həbs etdi və bununla da etirazlar bütün ölkə ərazisinə yayıldı.
Sonrakı hadisələr isə sürətlə oldu. Fevralın 27-də Benqazidə Milli Keçid Şurası yaradıldı və martın 5-də MKŞ rəsmən elan olundu və Qəzzafi hakimiyyətinə qarşı əsas müxalifət kimi çıxış etməyə başladı. Tezliklə bu qurumun ölkə üzrə təmsilçilikləri də formalaşdı. Liviyada baş verən etirazlara dəstək olaraq Ərəb Liqası Liviyanın bu qurumdakı üzvlüyünü dondurdu, BMT Təhlükəsizlik Şurası isə Qəzzafini dinc etirazçılara qarşı həddən artıq güc tətbiq etməkdə ittiham edərək, 1970 saylı qətnamə qəbul etdi. Ardınca ABŞ və Avropa İttifaqı da Liviyaya qarşı sanksiya qərarları verdi. Mart ayında BMT TŞ-nin qərarına istinad edərək, NATO Liviya ərazisində uçuşlara qadağa qoydu. Londonda 40 ölkənin təmsilçisinin iştirakı ilə Liviya konfransı keçirildi və bu toplantıda Liviyaya hərbi müdaxilə barədə qərar qəbul olundu.
Eyni zamanda, tez bir zamanda Qəzzafi qüvvələrinə qarşı vuruşmaq üçün Milli Keçid Şurasının İcra orqanı və Azad Liviya Silahlı Qüvvələri adlı müxalif silahlı təşkilat yaradıldı.
2011-ci il martın 19-da BMT TŞ-nin qərarının ardınca NATO aviasiyası (ilk olaraq Britaniya və Fransa təyyarələri) Liviya ərazilərini bombalamağa başladı. Ardınca isə bu prosesə digər NATO ölkələri və bir neçə ərəb dövləti də qoşuldu. Ancaq Qəzzafi təslim olmadı və ona sadiq olan qüvvələr vasitəsilə müdafiə olunmağa başladı.
Avqustun 21-də müxaliflər NATO aviasiyasının dəstəyilə Tripoliyə daxil oldu, Qəzzafi isə paytaxtı tərk edərək, Şirtə şəhərinə qaçdı. Oktyabrın 20-də NATO qüvvələri Qəzzafi və tərəfdarlarını bombaladıqdan sonra qaçmağa çalışan Liviya lideri müxaliflər tərəfindən ələ keçirildi və linç edilərək öldürüldü. Bundan sonra Milli Keçid Şurası inqilabın qalib gəldiyini və Liviyanın azad edildiyini bəyan etdi. Bir ay sonra – noyabrın 19-da isə Qəzzafinin varisi hesab olunan oğlu Seyfəlislam Qəzzafi ölkənin cənubunda yaxalandı.
Lakin Qəzzafinin öldürülməsi Liviyaya sülh və sabitlik gətirmədi. Əksinə, ölkədə nəzarətdən çıxmış silahlı qruplar, tayfa dəstələri və getdikcə güclənən islamçı qruplar xaosu dərinləşdirdi. 2012-ci ildə Liviyada parlament seçkiləri keçirildi və bundan sonra Milli Keçid Şurası hakimiyyəti Baş Milli Konqresə təhvil verdi. Lakin BMK ölkədə sabitlik yarada bilmədi, silahlı qruplar rəsmi hökumətə tabe olmaqdan imtina etdilər. 2012-ci il sentyabrın 12-də Benqazidə ABŞ konsulluğuna hücum edən silahlı radikal qruplar səfir Kris Stevansı qətlə yetirdi və bununla da Liviya radikal qrupların iştirak etdiyi amansız müharibə meydanına çevrildi.
2014-cü ildə isə keçirilən növbəti seçkilərdən sonra formalaşan Təmsilçilər Məclisi ilə Milli Keçid Şurası ayrıldı. Tezliklə Təmsilçilər Məclisi Tobruk şəhərinə yerləşdi, paytaxt Tripolidə isə Milli Razılıq (Uzlaşma) Hökuməti fəaliyyət göstərməyə başladı. 2015-ci il dekabrın 17-də Mərakeşdə Liviya Siyasi Anlaşması imzalandı və buna əsasən, BMT Tripolidəki MRH-ni rəsmi hökumət olaraq qəbul etdi.
Lakin bu, ölkədə vətəndaş müharibəsinin qarşısını almağa imkan vermədi. Tobrukdakı Təmsilçilər Məclisi bu anlaşmanı qəbul etmədi və ölkədə iki hökumət fəaliyyət göstərməyə başladı.
2014-cü ildə Liviyada İŞİD peyda olur. Aralıq dənizi sahilindəki Dərnə şəhərini ələ keçirən İŞİD Liviyada ciddi qüvvəyə çevrilir. Lakin buna qədər də Liviyada “İxvan” və buna bənzər islamçı qruplar, həmçinin, “Əl-Qaidə” kök atmışdı.
İlk olaraq Liviyada islamçı təşkilatlar olaraq “Müsəlman Qardaşlar” (“İxvan”) və Liviya İslami Mübarizə Qrupu ortaya çıxır. Liviyada Müsəlman Qardaşlar Hərəkatı 1972-ci ildən qadağan edilsə də, gizli fəaliyyətləri olub. 2011-ci il noyabrın 17-də Benqazidə Müsəlman Qardaşlar Hərəkatının 9-cu qurultayı keçirilib.
Sonrakı dövrdə Liviyada “Əl-Q
Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin!
Son Əlavə